Najczęstsze objawy naciągnięcia ścięgna Achillesa

Naciągnięcie ścięgna Achillesa daje o sobie znać bólem w dolnej części łydki, sztywnością tuż nad piętą i trudnościami w poruszaniu stopą. Takie objawy często pojawiają się nagle po wysiłku lub przeciążeniu. Jeśli zauważasz te sygnały, warto szybko sprawdzić, czy dotyczą właśnie Ciebie.

W skrócie:

Jak rozpoznać naciągnięcie ścięgna Achillesa – jakie są pierwsze objawy?

Naciągnięcie ścięgna Achillesa najłatwiej rozpoznać po nagłym bólu w okolicy pięty lub dolnej części łydki, szczególnie podczas chodzenia, biegania lub stania na palcach. Ból pojawia się zwykle zaraz po urazie lub intensywnym wysiłku i może być ostry, kłujący lub tępawy, a jego nasilenie narasta przy próbie zgięcia stopy lub podskoku. W wielu przypadkach towarzyszy mu wyraźne miejscowe ocieplenie oraz zaczerwienienie skóry nad ścięgnem.

Charakterystycznym wczesnym objawem naciągnięcia jest również obrzęk – tkanki wokół ścięgna Achillesa stają się nabrzmiałe i lekko napięte. Miejsce dotknięte urazem może być tkliwe przy dotyku, a ucisk na ścięgno prowokuje lub nasila ból. W przypadku poważniejszych naciągnięć obserwuje się też niewielkie trzeszczenie pod palcami podczas przesuwania stopy, co jest skutkiem mikrourazu włókien ścięgna.

Rozwijając pierwsze objawy naciągnięcia, można wymienić następujące, charakterystyczne symptomy kliniczne:

Ból przy nacisku na ścięgno lub podczas ruchu stopy
Widoczny lub wyczuwalny obrzęk wzdłuż przebiegu ścięgna Achillesa
Ograniczenie zakresu ruchu – trudność w swobodnym zginaniu stopy w dół
Uczucie rozpierania lub napięcia w tylnej części kostki
Delikatne skrzypienie lub „chrupanie” przy poruszaniu ścięgnem

Te objawy często nasilają się podczas codziennych czynności, takich jak wstawanie z łóżka, wspinanie się po schodach lub po bardziej intensywnych ćwiczeniach. Ich wystąpienie powinno skłonić do szybkiego ograniczenia aktywności obciążającej ścięgno i bacznej obserwacji dalszego rozwoju symptomów. Obecność kilku z wymienionych objawów jednocześnie znacznie zwiększa prawdopodobieństwo rozpoznania naciągnięcia ścięgna Achillesa już na wczesnym etapie.

Co może oznaczać ból i obrzęk w okolicach ścięgna Achillesa?

Ból i obrzęk w okolicach ścięgna Achillesa najczęściej wskazują na obecność mikrourazów włókien kolagenowych w obrębie ścięgna lub jego przyczepu do kości piętowej. Bezpośrednią przyczyną jest zazwyczaj naciągnięcie, które może być skutkiem gwałtownego zrywu, przeciążenia podczas biegania lub innych intensywnych aktywności ruchowych. Objawy pojawiają się zwykle odczuwalnie zaraz po urazie, ale mogą nasilać się w ciągu kilku godzin lub dni, zwłaszcza przy ponownej aktywności. Dodatkowo, obrzęk jest efektem reakcji zapalnej, podczas której dochodzi do nagromadzenia płynu tkankowego i zwiększonego napływu komórek stanu zapalnego do okolicy uszkodzonego ścięgna.

Warto zwrócić uwagę, że ból oraz obrzęk mogą też sygnalizować rozwijającą się tendinopatię Achillesa, czyli przewlekłe zmiany zwyrodnieniowe w strukturze ścięgna. U osób aktywnych fizycznie przyczyną bywa wielokrotnie powtarzany mikroprzeciążeniowy uraz, natomiast u osób starszych lub z zaburzeniami ukrwienia częściej obserwuje się przewlekłe dolegliwości związane z osłabieniem struktury włókien. Nieprawidłowo dopasowane obuwie, bieganie po twardej nawierzchni czy zaburzenia biomechaniki stopy istotnie zwiększają ryzyko wystąpienia tych problemów.

Oprócz urazów związanych z aktywnością fizyczną, ból i obrzęk ścięgna Achillesa mogą być także objawem poważniejszych schorzeń, np. entezopatii związanych z chorobami reumatycznymi, takimi jak zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa czy dna moczanowa. W takich przypadkach do charakterystycznych symptomów dołączają też inne objawy ogólnoustrojowe, m.in. poranna sztywność, gorączka lub zaczerwienienie skóry nad ścięgnem.

Charakterystyka bólu, stopień obrzęku oraz obecność dodatkowych symptomów pozwalają różnicować pomiędzy prostym naciągnięciem a poważniejszym procesem przewlekłym lub schorzeniem ogólnoustrojowym. Jeśli ból nie ustępuje mimo odpoczynku, obrzęk narasta lub pojawia się ograniczenie ruchomości, należy podejrzewać powikłania, takie jak częściowe naderwanie ścięgna, co wymaga szczegółowej diagnostyki obrazowej.

Dlaczego pojawia się sztywność ścięgna Achillesa rano lub po odpoczynku?

Sztywność ścięgna Achillesa rano lub po odpoczynku jest jednym z typowych symptomów uszkodzenia tego ścięgna, w tym jego naciągnięcia. Wynika przede wszystkim z ograniczonego przepływu krwi w trakcie snu bądź dłuższego unieruchomienia, co prowadzi do zmniejszenia elastyczności włókien ścięgnistych. Ruch pobudza mikrokrążenie i pozwala na powrót właściwej ruchomości, dlatego sztywność znika po kilku minutach rozruszania stopy.

Gromadzenie się mikrostanów zapalnych oraz niewielkich obrzęków wewnątrz ścięgna podczas odpoczynku sprawia, że tkanka staje się mniej podatna na rozciąganie. Dodatkowo, nocna bezruchowa pozycja stopy – zwłaszcza gdy stopa jest w lekkim zgięciu podeszwowym – sprzyja skracaniu ścięgna. Te procesy prowadzą do uczucia napięcia i „zardzewienia” rano, szczególnie jeśli doszło wcześniej do przeciążenia lub naciągnięcia.

Badania z użyciem ultrasonografii pokazały, że u osób z urazami ścięgna Achillesa dochodzi do pogrubienia struktur ścięgnistych oraz zaburzonej organizacji włókien kolagenowych, co jeszcze bardziej zwiększa poranną sztywność. To również tłumaczy, dlaczego sztywność jest wyraźniejsza przy przewlekłych zmianach przeciążeniowych niż przy jednorazowym urazie. To zjawisko może się nasilać wraz z wiekiem i w przypadku chorób przewlekłych, takich jak cukrzyca lub reumatoidalne zapalenie stawów.

Częstotliwość i stopień sztywności mogą być wyznacznikiem stopnia uszkodzenia ścięgna oraz nasilonego procesu zapalnego wewnątrz jego struktury. Jeśli objaw ten pojawia się codziennie lub utrzymuje się przez dłuższy czas po rozpoczęciu ruchu, często świadczy o konieczności diagnostyki obrazowej i wdrożeniu odpowiedniego leczenia.

Jakie są mniej oczywiste symptomy naciągnięcia ścięgna Achillesa?

Rzadziej wspominane symptomy naciągnięcia ścięgna Achillesa obejmują dolegliwości, które często trudno jednoznacznie zinterpretować, takie jak uczucie „przeskakiwania” lub tarcia w okolicy ścięgna podczas poruszania stopą, nieuzasadnione uczucie osłabienia stopy czy zmniejszenie zakresu ruchu bez widocznej opuchlizny. Charakterystyczne może być także subtelne ocieplenie skóry w rejonie ścięgna, wyczuwalne dotykiem, mimo braku wyraźnego zaczerwienienia.

U niektórych osób naciągnięcie objawia się nietypowym uczuciem „ciągnięcia” w łydce podczas zginania grzbietowego stopy, nawet bez ostrego bólu. Często pojawiają się także trudne do zidentyfikowania mikrodrgania lub mrowienie w pobliżu pięty, które nasilają się po wysiłku. Objawy te mogą współistnieć z chwilową niestabilnością podczas stania na palcach lub schodzenia ze schodów.

Należy zwrócić uwagę na mniej oczywiste zmiany opisane poniżej:

drobne kliknięcia lub „strzelanie” w ścięgnie przy ruchu
trudność w dłuższym utrzymaniu pozycji stojącej na jednej nodze po stronie urazu
skrócenie długości kroku oraz częstsze potykanie się mimo braku nasilonego bólu

Powyższe symptomy często występują niezależnie od najczęściej opisywanych dolegliwości, takich jak silny ból czy obrzęk. Pomijanie tych mniej oczywistych sygnałów może prowadzić do utrzymujących się problemów, dlatego każdy z nich warto uwzględnić w samodzielnej ocenie urazu.

Kiedy objawy naciągnięcia ścięgna Achillesa powinny skłonić do wizyty u lekarza?

Objawy naciągnięcia ścięgna Achillesa wymagają konsultacji lekarskiej, jeśli są nasilone, utrzymują się przez kilka dni mimo odpoczynku lub uniemożliwiają prawidłowe funkcjonowanie. Alarmujące są zwłaszcza nagły, silny ból, trudności w chodzeniu, znaczny obrzęk oraz wyczuwalne zgrubienie lub guz na przebiegu ścięgna Achillesa. Do niepokojących symptomów zaliczamy także wyraźny spadek siły w stopie czy uczucie przeskakiwania lub pęknięcia w okolicy ścięgna.

Warto zwrócić uwagę na następujące sytuacje, które powinny skłonić do wizyty u lekarza:

ból ścięgna nie ustępuje mimo unikania obciążania nogi przez 5–7 dni
narastający obrzęk, zaczerwienienie i ocieplenie skóry w okolicy ścięgna
deformacja lub wyczuwalna przerwa w ciągłości ścięgna
niemożność stanięcia na palcach lub trudności podczas unoszenia pięty
ból pojawia się już przy minimalnym ruchu lub spoczynku

Obecność jednego z powyższych objawów może świadczyć o poważniejszym uszkodzeniu, takim jak częściowe lub całkowite zerwanie ścięgna, zaawansowany stan zapalny czy zakrzepica. Szybka konsultacja lekarska i diagnostyka USG pozwalają ograniczyć ryzyko powikłań oraz przyspieszyć powrót do sprawności. Zlekceważenie objawów może prowadzić do utrwalenia zmian i konieczności długotrwałego leczenia.