Jakie są objawy skręcenia kostki i kiedy udać się do lekarza

Skręcenie kostki objawia się bólem, obrzękiem i ograniczeniem ruchu w stawie, często pojawia się także siniak. Do lekarza warto zgłosić się, gdy ból jest silny, stopa szybko puchnie, nie można na niej stanąć lub podejrzewasz złamanie. Warto wiedzieć, kiedy próba samodzielnego leczenia przestaje być bezpieczna.

Jakie są najczęstsze objawy skręcenia kostki?

Pierwszym i najczęstszym objawem skręcenia kostki jest ból, pojawiający się bezpośrednio po urazie. Ból nasila się podczas próby obciążenia stopy oraz przy ruchu stawu skokowego. Oprócz bólu szybko rozwija się obrzęk, będący skutkiem gromadzenia się płynu lub krwi w obrębie uszkodzonych tkanek. Obrzęk może dotyczyć nie tylko samego stawu, ale również całej stopy, szczególnie jeśli uraz jest poważniejszy.

Wśród innych objawów charakterystycznych dla skręcenia kostki pojawia się zasinienie, spowodowane przerwaniem drobnych naczyń krwionośnych. Krwiak może narastać w ciągu kilku godzin, a jego obecność nierzadko rozszerza się na boczną lub przyśrodkową stronę kostki. Bardzo często obserwuje się też ograniczoną ruchomość stawu – trudności w zginaniu lub prostowaniu stopy oraz uczucie niestabilności, jakby staw „uciekał” podczas próby chodzenia.

Przy skręceniu kostki mogą pojawić się także mniej oczywiste dolegliwości, takie jak miejscowe podwyższenie ciepłoty skóry w obrębie stawu czy tkliwość palpacyjna – ból przy dotyku lub nacisku w miejscu urazu. Szczególnym sygnałem wskazującym na skręcenie jest słyszalny trzask lub uczucie „przeskoczenia” w chwili urazu, choć nie wszyscy pacjenci tego doświadczają. Objawy utrzymujące się dłużej niż kilkanaście minut lub nasilające się z upływem czasu sugerują poważniejsze uszkodzenie więzadeł.

Co odróżnia skręcenie kostki od złamania i stłuczenia?

Skręcenie kostki, złamanie i stłuczenie to trzy odmienne rodzaje urazów, które różnią się zarówno mechanizmem powstania, jak i objawami klinicznymi. Najważniejsza różnica polega na zakresie uszkodzenia tkanek. Skręcenie kostki to naderwanie lub zerwanie więzadeł stabilizujących staw skokowy, podczas gdy złamanie obejmuje przerwanie ciągłości kości. Stłuczenie natomiast ogranicza się tylko do tkanek miękkich, takich jak skóra, tkanka podskórna czy mięśnie, bez bezpośredniego uszkodzenia więzadeł ani kości.

Typowe objawy pozwalające odróżnić te urazy wykazują istotne różnice jakościowe i ilościowe. W skręceniu dominuje silny ból, obrzęk wokół stawu (często po stronie zewnętrznej lub wewnętrznej kostki), zasinienie i trudności w poruszaniu stopą, ale ruchomość w stawie jest częściowo zachowana, choć ograniczona. Złamanie manifestuje się gwałtownym, ostrym bólem, bardzo nasilonym obrzękiem, niemożnością obciążenia stopy, a czasem nienaturalnym ustawieniem lub deformacją kończyny. Stłuczenie wyróżnia się umiarkowanym bólem, obrzękiem i zasinieniem, lecz bez istotnych zaburzeń ruchomości czy deformacji stawu skokowego.

Najistotniejsze cechy różnicujące te trzy urazy przedstawia poniższa tabela:

Podsumowując, skręcenie kostki najczęściej powoduje ograniczenie ruchomości i ból przy próbie chodzenia, złamanie cechuje się bardzo silnym bólem, deformacją i niemożnością obciążania kończyny, a stłuczenie to najłagodniejsza forma urazu, nie zaburzająca istotnie funkcji stawu. Prawidłowe rozpoznanie rodzaju urazu umożliwia wybór odpowiedniego leczenia i pozwala uniknąć powikłań.

Jak rozpoznać stopień urazu kostki?

Aby prawidłowo określić stopień urazu kostki po skręceniu, stosuje się system podziału na trzy stopnie w zależności od rozległości uszkodzenia więzadeł. Szczególną uwagę zwraca się na intensywność bólu, wielkość obrzęku oraz możliwość poruszania stopą. W przypadku najłagodniejszych urazów objawy są słabo nasilone, natomiast poważniejsze uszkodzenia mogą całkowicie uniemożliwić chodzenie.

W praktyce klinicznej wyróżnia się następujące stopnie uszkodzenia, których cechy przedstawia poniższa tabela:

Do oceny stopnia urazu przydatne są także testy kliniczne wykonywane przez lekarza, takie jak test szufladowy czy test niestabilności bocznej kostki. Dodatkowo wykonuje się badania obrazowe (RTG lub USG), zwłaszcza przy podejrzeniu cięższych uszkodzeń lub występowaniu nietypowych objawów. Określenie stopnia urazu umożliwia dobór odpowiedniego leczenia oraz oszacowanie czasu powrotu do pełnej sprawności.

Kiedy po skręceniu kostki należy udać się do lekarza?

Pilnej konsultacji lekarskiej wymagają sytuacje, gdy po skręceniu kostki pojawia się silny ból uniemożliwiający chodzenie, szybko narastający obrzęk lub widoczne zniekształcenie stawu. Pomoc medyczna jest niezbędna również wtedy, gdy występują drętwienie, mrowienie lub całkowita utrata czucia w okolicy stawu skokowego, ponieważ takie objawy mogą oznaczać uszkodzenie nerwów lub naczyń krwionośnych.

Do lekarza należy zgłosić się także wtedy, gdy objawy nie ustępują lub nasilają się pomimo zastosowania domowej pierwszej pomocy. Jeśli krwiak lub widoczne deformacje utrzymują się dłużej niż 24–48 godzin, a staw skokowy nie odzyskuje sprawności po kilku dniach unieruchomienia, konieczna jest konsultacja. Osoby z chorobami współistniejącymi (na przykład z cukrzycą) powinny szybciej szukać pomocy lekarskiej, z uwagi na gorsze gojenie ran.

Bezzwłoczne zgłoszenie do lekarza jest także zalecane w przypadku wcześniejszych operacji lub urazów tej samej kostki oraz braku poprawy po stosowaniu protokołu RICE (rest, ice, compression, elevation) przez 2–3 dni. Specjalista powinien ocenić również urazy, którym towarzyszył charakterystyczny dźwięk „chrupnięcia” bądź przeskoczenie w stawie w momencie urazu.

Jak wygląda pierwsza pomoc przy skręceniu kostki?

Pierwsza pomoc przy skręceniu kostki powinna być udzielona natychmiast po urazie, aby ograniczyć obrzęk, złagodzić ból i zapobiec dalszym uszkodzeniom tkanek. Najważniejsze jest postępowanie zgodne z protokołem RICE (Rest, Ice, Compression, Elevation). Obejmuje to unieruchomienie kończyny, stosowanie zimnych okładów, założenie opaski uciskowej oraz uniesienie nogi powyżej poziomu serca.

Prawidłowa kolejność postępowania obejmuje następujące kroki:

• Przerwanie aktywności i odciążenie urazowej nogi – osoba poszkodowana nie powinna się na niej opierać.
• Natychmiastowe zastosowanie zimnego kompresu (np. zawiniętych w ściereczkę kostek lodu lub gotowego żelowego kompresu chłodzącego) bezpośrednio na opuchnięte miejsce przez 15–20 minut – proces powtarzać co 2–3 godziny przez pierwsze 24–48 godzin.
• Założenie elastycznego bandaża (opaski uciskowej), ale bez nadmiernego ściskania, które mogłoby zaburzyć krążenie.
• Uniesienie kończyny, najlepiej na poziomie serca lub wyżej, aby ograniczyć narastanie obrzęku.

Stosowanie leków przeciwbólowych z grupy NLPZ (np. ibuprofen) jest wskazane w przypadku silnego bólu, jednak nie zwalnia to z obowiązku obserwowania objawów urazu. W pierwszych dobach po skręceniu należy unikać rozgrzewania i masowania skręconej okolicy. Gdy wystąpi wyraźne zniekształcenie kostki lub podejrzewane są poważniejsze uszkodzenia, wskazane jest zabezpieczenie kończyny i szybka konsultacja lekarska.

Dlaczego nie należy bagatelizować objawów skręcenia kostki?

Objawy skręcenia kostki, takie jak ból, obrzęk, zasinienie czy ograniczenie ruchomości, nie mogą być lekceważone ze względu na ryzyko poważnych powikłań zdrowotnych. Pozostawienie skręcenia bez właściwej diagnozy i leczenia może prowadzić do przewlekłej niestabilności stawu skokowego nawet u 40% pacjentów, co zwiększa podatność na kolejne urazy i stopniową degenerację chrząstki stawowej.

Nieodpowiednio leczone skręcenie sprzyja wystąpieniu stanów zapalnych oraz trwałych uszkodzeń więzadeł i ścięgien. Jest to szczególnie niebezpieczne, ponieważ w badaniach rezonansu magnetycznego aż u 55% pacjentów po przebytym skręceniu wykrywa się nieprawidłowości strukturalne, takie jak uszkodzenia chrząstki czy przewlekłe naderwania więzadeł. Bagatelizowanie objawów znamiennie zwiększa ryzyko powstania niestabilnych blizn, zrostów oraz utrwalenia ograniczonego zakresu ruchu, co może utrudniać codzienne funkcjonowanie przez wiele miesięcy, a nawet lat.

Nawet łagodne objawy mogą być związane z mikrozłamaniami albo powikłaniami w postaci krwiaka śródstawowego i uszkodzeń torebki stawowej. Ignorowanie bólu i opuchlizny często prowadzi do długofalowych zmian degeneracyjnych w stawie skokowym, co potwierdzają badania radiologiczne wykonywane u osób zgłaszających się do lekarza z przewlekłymi dolegliwościami. Regularne kontrolowanie stanu stawu oraz właściwe postępowanie po urazie skrętnym są konieczne, by uniknąć kolejnych problemów i odzyskać pełną sprawność.