Materac bąbelkowy czy rurowy – który skuteczniejszy?

Wybór między materacem bąbelkowym a rurowym ma realne znaczenie dla skutecznej profilaktyki odleżyn. Materac rurowy lepiej sprawdza się u osób z większym ryzykiem i w zaawansowanych przypadkach, podczas gdy bąbelkowy wystarcza przy łagodniejszych potrzebach. Jeśli zależy Ci na najwyższej ochronie przed odleżynami, materac rurowy daje większą pewność.

Czym różni się materac bąbelkowy od rurowego?

Materac bąbelkowy i rurowy różnią się przede wszystkim konstrukcją komór oraz sposobem rozprowadzania nacisku ciała pacjenta. Materac bąbelkowy składa się z licznych połączonych ze sobą, niewielkich komór o kształcie bąbelków, które naprzemiennie napełniają się powietrzem. Z kolei materac rurowy jest zbudowany z podłużnych komór – rur, najczęściej ułożonych poprzecznie do długości łóżka, również napełnianych powietrzem w zmiennym rytmie.

Różnice wraz z ich praktycznym znaczeniem przedstawia tabela:

Materace rurowe dzięki wyższej komorze zapewniają lepszą cyrkulację powietrza i większe odciążenie newralgicznych punktów, co pozwala stosować je także u pacjentów wysokiego ryzyka odleżyn. Materace bąbelkowe, przez niższą konstrukcję, są lżejsze i zwykle tańsze, ale ich skuteczność ogranicza się do mniej wymagających przypadków. Oba typy różnią się wygodą użytkowania oraz możliwościami pielęgnacyjnymi, co może mieć istotne znaczenie w procesie rehabilitacji.

Jak działa materac przeciwodleżynowy bąbelkowy, a jak rurowy?

Materac przeciwodleżynowy bąbelkowy działa na zasadzie cyklicznego napełniania i opróżniania komór powietrznych, które układają się w strukturę przypominającą bąbelki. Komory są naprzemiennie napełniane i opróżniane dzięki pracy specjalnej pompy, co powoduje zmienny ucisk na skórę pacjenta. Taki ruch zapewnia masaż oraz poprawia mikrokrążenie, ograniczając ryzyko powstawania odleżyn w początkowych etapach. Struktura bąbelkowa sprawia, że powierzchnia materaca jest nierówna, a efekt terapeutyczny najbardziej zauważalny jest u osób z niskim i średnim ryzykiem odleżyn.

Materac rurowy składa się z długich, podłużnych komór (rur), które także są naprzemiennie napełniane i opróżniane przez system pompowy. Tak zbudowane komory układają się poziomo na szerokości łóżka, równolegle do siebie, umożliwiając lepszy rozkład ciężaru ciała na większej powierzchni. Większa objętość powietrza w rurach pozwala na bardziej równomierne i głębsze odciążenie tkanek, co jest istotne u pacjentów ze znacznym ryzykiem powstawania odleżyn lub przy istniejących, głębszych zmianach. Zastosowanie systemu naprzemiennego napełniania sprawia, że ucisk na konkretne partie ciała ulega redukcji na kilkanaście minut, praktycznie eliminując stałe przeciążenie.

Poniżej przedstawiono najważniejsze różnice w mechanizmie działania obu typów materacy:

Zastosowany mechanizm działania wpływa na skuteczność redukcji nacisku i rozkład ciężaru ciała. Materace bąbelkowe są odpowiednie do profilaktyki oraz przy niższym ryzyku, natomiast materac rurowy znajduje zastosowanie przy większym obciążeniu i zaawansowanych problemach z odleżynami. Wybór odpowiedniego materaca należy uzależnić od stanu pacjenta oraz stopnia ryzyka rozwoju odleżyn.

Kiedy wybrać materac bąbelkowy, a kiedy rurowy?

Materac bąbelkowy zaleca się w początkowym stadium zagrożenia odleżynami oraz dla osób leżących krótkoterminowo, których ryzyko powstawania ran jest umiarkowane. Sprawdza się u pacjentów z zachowaną częściową ruchomością, bez już powstałych owrzodzeń oraz wtedy, gdy masa ciała chorego nie przekracza zwykle 110–120 kg – zgodnie z rekomendacjami producentów. Materac bąbelkowy działa najefektywniej, gdy użytkownik przebywa w łóżku do kilkunastu godzin na dobę, a zmiana pozycji jest możliwa przynajmniej kilka razy w ciągu dnia.

Materac rurowy wybiera się przy wysokim ryzyku lub już rozwiniętych odleżynach, a także gdy użytkownik jest całkowicie unieruchomiony. Szczególnie sprawdza się u osób z bardzo ograniczoną ruchomością, wymagających długotrwałego, codziennego leżenia (powyżej 15–18 godzin na dobę) oraz ważących powyżej 120 kg. Modele rurowe to rozwiązania bardziej zaawansowane technologicznie — umożliwiają indywidualne regulowanie ciśnienia w komorach i często są wyposażone w tryb niskiego ciśnienia, co ma znaczenie w leczeniu ran i zmniejszaniu bólu. Bardzo dobrze sprawdzają się także u pacjentów leczonych w domu, u których występuje nietrzymanie moczu — dzięki możliwości szybkiego demontażu wybranych rur do czyszczenia.

Poniżej znajduje się tabela podsumowująca najważniejsze wskazania do wyboru obu typów materacy:

Tabela pozwala łatwo dobrać materac adekwatny do stopnia ryzyka, czasu leżenia czy masy ciała pacjenta, redukując ryzyko pomyłek przy wyborze sprzętu i zwiększając skuteczność profilaktyki oraz leczenia przeciwodleżynowego. Ponadto zwraca uwagę na praktyczne aspekty takie jak możliwość regulacji ciśnienia czy komfort czyszczenia.

Który materac skuteczniej zapobiega odleżynom?

W przypadku profilaktyki odleżyn skuteczność materacy bąbelkowych i rurowych nie jest jednakowa i zależy głównie od stopnia mobilności pacjenta oraz czasu, jaki spędza w pozycji leżącej. Materace rurowe uznawane są za skuteczniejsze w zapobieganiu odleżynom u osób długotrwale unieruchomionych i o podwyższonym ryzyku powstawania zmian, co potwierdzają zalecenia Polskiego Towarzystwa Leczenia Ran oraz wytyczne NICE. Technologia naprzemiennego wypełniania powietrzem kolejnych rur pozwala na dłuższe, równomierne odciążanie tkanek nawet w okolicach szczególnie narażonych na ucisk.

Materace bąbelkowe sprawdzają się w profilaktyce jedynie w przypadku pacjentów o niskim lub umiarkowanym ryzyku oraz przy krótszym czasie leżenia. W miejscach o dużym nacisku (kość krzyżowa, pięty), materace rurowe mają większą zdolność do redukcji punktowego nacisku oraz stabilniejszą strukturę, co potwierdzają badania z Journal of Tissue Viability: u użytkowników materaców rurowych stwierdzono niższy odsetek nowych odleżyn (do 20% mniej przypadków niż przy bąbelkowych, w grupach wysokiego ryzyka).

W celu zobrazowania różnic przedstawiam tabelę porównawczą skuteczności zapobiegania odleżynom:

Dane średnie na podstawie badań opublikowanych 2019-2023.

Przy doborze materaca do codziennej opieki nad osobą leżącą należy kierować się nie tylko budową materaca, ale też potwierdzoną skutecznością w zapobieganiu odleżynom, dostosowaną do rzeczywistego ryzyka pacjenta. Wysoka efektywność materaca rurowego wynika zarówno z lepszego rozłożenia ciężaru ciała, jak i możliwości nacisku na pojedyncze obszary przez dłuższy czas bez szkodliwego efektu.

Jakie są wady i zalety materaca bąbelkowego oraz rurowego?

Materace bąbelkowe oraz rurowe różnią się istotnie pod względem konstrukcji, co wpływa na ich zalety i ograniczenia w codziennym użytkowaniu. Materac bąbelkowy zbudowany jest z licznych komór powietrznych przypominających bąbelki, podczas gdy materac rurowy składa się z podłużnych, równoległych komór (rur), które naprzemiennie się wypełniają i opróżniają. Różnice te przekładają się na komfort pacjenta, zakres stosowania oraz skuteczność rozłożenia nacisku na ciało.

Do zalet materaca bąbelkowego można zaliczyć prostotę konstrukcji, niską wagę oraz atrakcyjną cenę – standardowy model dostępny jest już za 150–250 zł. Jest łatwy w montażu i konserwacji, pobiera niewiele prądu (najniższe pompy to ok. 5–7 W) i działa stosunkowo cicho. Wadą jest słabsza skuteczność u pacjentów z odleżynami wyższego stopnia lub masą powyżej 120 kg, gdyż zbyt duże obciążenie prowadzi do zapadania się komór. Ponadto materac bąbelkowy nie pokrywa całej powierzchni łóżka równomiernie i może powodować większą potliwość skóry przez ograniczony przepływ powietrza.

Materace rurowe zapewniają lepszą ochronę przed powstawaniem i pogłębianiem się odleżyn, szczególnie u osób długotrwale unieruchomionych, o większej masie ciała oraz z już istniejącymi zmianami skórnymi. Modele rurowe mają większą szerokość, lepiej rozkładają ciężar (niektóre wytrzymują obciążenie nawet do 180 kg) i oferują wyższą cyrkulację powietrza, co ogranicza ryzyko maceracji skóry. Ich główną wadą pozostaje wyższa cena (400–1500 zł), większa masa własna, zwiększony pobór prądu (8–15 W) oraz większa głośność pompy. Dla osób bardzo szczupłych opcja ta może być mniej wygodna ze względu na wyraźniejsze różnice twardości pomiędzy „rurami”.

Poniżej przedstawiono porównanie najważniejszych wad i zalet materaca bąbelkowego i rurowego w tabeli:

Z zestawienia wynika, że wybór pomiędzy materacem bąbelkowym a rurowym zależy zarówno od indywidualnych potrzeb oraz stanu zdrowia osoby leżącej, jak i od możliwości finansowych. Materac bąbelkowy sprawdzi się w profilaktyce oraz w opiece nad lżej chorymi, natomiast rurowy stanowi bardziej zaawansowane rozwiązanie o szerszym zastosowaniu, choć wiąże się z większym kosztem i wagą.

Jaki materac przeciwodleżynowy wybrać dla osoby leżącej – bąbelkowy czy rurowy?

Wybór materaca przeciwodleżynowego dla osoby leżącej zależy od kilku kluczowych czynników, takich jak stopień ryzyka powstawania odleżyn, masa ciała pacjenta, poziom aktywności, długość przewidywanego unieruchomienia oraz indywidualne potrzeby zdrowotne. W praktyce materace bąbelkowe rekomendowane są głównie dla osób z niskim lub umiarkowanym ryzykiem odleżyn, które nie przekraczają masy ciała 100–110 kg i pozostają czasowo unieruchomione. Materace rurowe zaleca się pacjentom z wysokim ryzykiem powstawania odleżyn, głębokimi lub już istniejącymi zmianami, o dużej masie ciała (do 150 kg i więcej) oraz wymagającym długotrwałego leżenia.

Dla lepszej orientacji w różnicach zastosowania, poniżej znajduje się zestawienie kluczowych kryteriów wyboru obu typów materacy:

Tabela pokazuje, że w przypadku leżących długoterminowo, z dużą masą ciała i już istniejącymi odleżynami, materac rurowy będzie skuteczniejszy. Natomiast dla pacjentów o niższym ryzyku, z zachowaną możliwością częściowej samodzielnej zmiany ułożenia, sprawdzi się lżejszy i tańszy materac bąbelkowy. Dokładna ocena stanu zdrowia oraz konsultacja z personelem medycznym mają istotne znaczenie przy wyborze odpowiedniego materaca.